Tijdens mijn zeemansbestaan heb ik veel brieven aan Anna geschreven; van email of Whatsapp hadden we toen (medio ’65) nog nooit gehoord.
In de loop van 2020 hebben mijn kleindochter (toen 22) en ik een korte tijd brieven uitgewisseld. In haar laatste brief, die over muziek ging, vroeg ze aan het slot naar mijn ‘beste levenslessen’.
Daarop schreef ik haar onderstaand antwoord.

Argus

“Lieve E.,

Je vraagt naar Levenslessen ?
Jammer dan, die zijn er niet. Het leven zelf is een voortdurende les.
Als het goed is ben je je hele leven lang aan het leren.
Maar je bent slim, je vraagt niet naar levenslessen in het algemeen maar naar “mijn beste levenslessen”. Tja, daar heb je me.

Ik ga nog even dwarsliggen als het mag: soms is een slechte les beter dan een goede.
Anders gesteld: een slechte ervaring kan toch een goede les opleveren.
Je moet dan wel van je fouten durven leren, wat inhoudt dat je je fout ook als zodanig herkent. Daar is soms  moed voor nodig.

Een schitterende illustratie hiervoor vond ik in een van de cartoons van de Peanuts (waar sowieso veel levenswijsheden in verstopt zijn): Charly Brown heeft een scheve schaats gereden en zit daar erg over in, waarop Lucy hem troost met de woorden: “we maken allemaal fouten. Ik ook. Ik weet nog goed, het was vorig jaar augustus en ….”.
Een fout erkennen door te doen alsof dat de enige was, dat is pas arrogant.
Maar goed, je vraagt geen filosofische beschouwing van me, je wilt haring of kuit.

Weet je, aan veel lessen die voor mij golden, zul jij misschien helemaal niets hebben omdat ik in heel andere situaties heb verkeerd dan jij ooit zult meemaken.
Ik denk daarom dat het niet zinvol is om aan de hand van mijn levensloop na te gaan voor welke keuzes ik heb gestaan. Als ik dat gewetensvol zou doen heb ik misschien een boek nodig.

Ik kan me overigens geen enkele beslissing herinneren waar ik echt spijt van heb. Dat heeft ook weinig zin want het is gegaan zoals het is gegaan. Wel heb ik altijd geprobeerd er het beste van te maken en ik vind dat me dat aardig is gelukt. Ik ben dan ook een tevreden mens.

Oké, een recente keuze ligt me nog wel bij: de beslissing om te stoppen met de hormoonkuur. Die was niet makkelijk en ik heb er lang over gedaan. De afweging tussen kwaliteit van leven versus het iets grotere risico is best lastig. Een keuze die ik jou niet toe wens.

Geen lessen dus, wat dan wel?. Er zijn wel regels die, voor mij althans, universeel zijn, dus laten we daar eens mee beginnen.

Wees integer: Dat is meer dan alleen maar eerlijk zijn, al is dat wel enorm belangrijk. Het betekent ook dat je betrouwbaar moet zijn. Dat je doet wat je belooft.
Dit is een regel die me door mijn vader is voorgeleefd. Niet door me daar ooit nadrukkelijk op te wijzen, maar door zijn gedrag. Daardoor is het voor mij vanzelfsprekend geworden. Ik kan dan ook slecht tegen onrecht.
Het betekent ook (nog steeds volgens mij) dat er niks mis is met een afwijkende mening mits je  kunt uitleggen waarop je die baseert. Én dat je de afwijkende meningen van anderen respecteert, al hoef je het er niet mee eens te zijn.

Ik ben er trots op dat ik die instelling in mijn kinderen, jouw vader en je tante, terug zie; ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat jij ook over die eigenschap beschikt.

Volg je hart.

De meest ingrijpende beslissing die ik ooit nam was tegenover Oma op dat fameuze zebrapad op de Rotterdamse Binnenweg (volgens haar was het een andere straat) waar ze me vertelde dat ze vermoedelijk zwanger was. Mijn reactie kwam zonder nadenken en puur op gevoel: “Nou, dan trouwen we toch”. 
The rest is history. Nu, 55 jaar later kan ik tevreden vaststellen dat het de goede beslissing was.
Was het verstandig ? welnee, we waren 19 en hadden nauwelijks nog een cent gespaard.
Was het handig? ook al niet, geen woonruimte, ik moest al gauw weer naar zee…
Het was gewoon een sprong in het diepe. Een sprong, gebaseerd op het gevoel dat met haar aan mijn zijde me niets kon gebeuren.

Toen ik in 1990 tegen die tractor op fietste en op straat dood lag te gaan – dat was mijn overtuiging op dat moment – heb ik uit alle macht geprobeerd de omstanders duidelijk te maken dat ze haar moesten bellen. Ik kon niet dood gaan zonder haar.
Oké, ik zat er naast want ik ben er nog, maar je snapt wat ik bedoel.

Hartelijke groet van je Opa.“