Schrijvende dokters, liefdevol en rauw

Gepubliceerd: 13 februari 2019

Er ligt een stapeltje boeken op onze leestafel thuis. Mijn man roert ze niet aan. Ik heb ze in één ruk uitgelezen, herlezen en voorzien van briefjes en knipsels. De boeken zijn geschreven door dokters en gaan over… dokters. Ik wilde schrijven over kanker, maar dat is niet waardoor de boeken mij tot herlezen uitnodigden. Zeker, kanker en behandeling, de medisch/professionele inzet om mensen beter te maken, het komt er allemaal in voor. Maar het is iets universelers waarmee de schrijvende dokters Sander de Hosson en Warner Prevoo me raken.

Liefdevol schrijven

Longarts Sander de Hosson blogt over wat hem beroert in het contact met de ernstig zieke patiënt. Zijn blogs op www.agora.nl volg ik al een poos en ik zie telkens uit naar de volgende.
De Hosson beschrijft hoe hij worstelt met de slechte boodschap die hij moet brengen, hoe hij omgaat met het einde van het leven dat zich manifesteert op een genadeloze manier. En hoe hij alles uit de kast trekt om mensen in de palliatieve fase van hun leven bij te staan, samen met zijn team. Daarbij schuwt hij onorthodoxe oplossingen en creativiteit niet, als deze er maar toe leiden dat degene die lijdt elke minuut nog de best mogelijke kwaliteit van leven ervaart. En als het leven geen kwaliteit meer kán hebben, de kwaliteit van sterven centraal mag staan. Ik citeer uit één van zijn blogs:
” … Ze is comfortabel,” zei ik tegen de verpleegkundige die knikte. Comfortabel is een woord dat in het medisch jargon van de terminale fase een rustig sterfbed betekent, het doel van goede stervenszorg. Comfortabiliteit in een sterfbed is dat wat we allemaal verdienen als het einde dan echt in zicht is. Niemand verdient gesodemieter met benauwdheid, pijn of onrust. Ik zie dat nadrukkelijk als onnodig lijden …”
En even verder is het een prachtige observatie die me ontroert:
“ … Haar handen liggen gevouwen op haar buik. Fier ligt de linkerhand boven de rechter, waardoor haar gouden trouwring opvalt. Ze had me tijdens de eerdere chemotherapiebehandelingen verteld hoe zeer ze haar man miste, waardoor de ring nog mooier afsteekt tegen de parelwitte achtergrond. Ik hoop dat de dochter dit detail ook is opgevallen, want het is een prachtig eerbetoon aan de liefde die haar leven voortbracht…”
In hetzelfde blog brengt hij zijn levenservaring in, iets dat je eerder van een geestelijk verzorger verwacht dan van een medisch specialist:
“… Vandaag zeg ik het tegen de vrouw die moedeloos vecht tegen de angst van het onbekende. “Ga zitten. Kijk, voel, ruik, houd goed vast. Buig achterover en praat met elkaar over al die mooie momenten die er waren. Hier en nu. Morgen, als alles voorbij is, is het nooit meer in te halen …”. Een aantal blogs werd gebundeld tot het boek Slotcouplet.

Zó’n dokter

Tijdens lezingen in het land, vertelt De Hosson zijn belevenissen en gevoelens tijdens waarbij hij voorleest uit eigen werk.
Een aantal keren behoorde ik tot zijn publiek, temidden van vooral vrouwen, werkzaam in alle geledingen van de zorg. De Hosson laat zijn eigen emoties zien, beschrijft hoe hij deze deelt met zijn teamleden. Hij benadrukt hoe belangrijk het thuisfront voor hem is als spiegel en als zijn ultieme basis om van daaruit zijn werk te kunnen doen. Bij zijn lezingen gaat hij in dialoog met de mensen in de zaal. In de pauze en na afloop verkopen de boeken als zoete broodjes. Hij signeert ze met een persoonlijke boodschap, kijkt je aan en maakt echt contact. Dan ervaar je een glimp van de dokter die hij zal zijn voor zijn patiënten. Achter me in de zaal hoorde ik eens een vrouwenstem zeggen: “Als je dan toch ziek en kwetsbaar bent, doe me dan zó’n dokter…”.

Rauw schrijven

Met een volstrekt andere tone-of-voice schrijft Warner Prevoo, interventie-radioloog en kankerspecialist. Hij kreeg zelf twee jaar geleden longkanker. Vanuit zijn dubbelrol als dokter-patiënt publiceert hij eind 2018 het boek ‘Echte dokters huilen ook’. Een rauwe, open en eerlijke visie op zijn ziekteproces, zijn vak en zijn manier van leven. En op de rol van dokters. Zo zegt hij: “Een arts snapt geen reet van wat die ziekte aanricht”. Als schrijver trekt Prevoo zijn doktersjas regelmatig uit en deelt dan zijn angsten, zijn fysieke lijden, de eenzaamheid van het ziek-zijn en zijn zoektocht naar zijn eigen weg. Hij spaart zichzelf en zijn collega’s niet, is kritisch naar zijn eigen ziekenhuis, zijn naasten en toch… er sijpelt tussen alle rauwheid en cynisme óók compassie door. En veel liefde.
Een citaat over hoe hij zich voelt als hij op een uitslag wacht: “ …Bidden wil ik niet en kan ik ook helemaal niet -ik ben atheïst- maar het scheelt weinig of ik geef toe aan het kinderlijke verlangen om een godheid om genade te smeken. Een slokje water dan maar. Lopen, bewegen. Praten als een kip zonder kop….”
Wanneer hij verneemt dat ook zijn vader (verstokt anti-roker) longkanker heeft, deelt hij zijn gedachten: “… Een vader en een zoon met longkanker, het blijft een film met nul sterren, maar blijkbaar heeft iemand het bedacht. Geen god, want die bestaat niet. Geen scriptschrijver, want die verzint zoiets niet. Het universum flikt ons een trucje…”
En over zijn zoon die in de voetsporen van zijn vader radioloog wil worden: “… Hij is pas twintig, ik heb hem nog niet afgeleverd. Hoe bereid ik hem voor op een toekomst waarin hij het zonder mij moet stellen, zonder vader die hem troost als hij wordt overspoeld door liefdesverdriet? Die hem tentamens overhoort en hem gerust stelt als hij pijntjes voelt? …”
Je ziet bijna de tranen van onmacht.

Troostvoedsel

De boeken, ik leen ze uit en ze komen weer terug op de leestafel. Mijn man luistert als ik vertel welke troostende en bemoedigende werking ze op mij en andere lezers hebben. Tot lezen gaat hij niet over. Hij vraagt wél welke muziek ik wil horen bij het lezen. Waar woorden voor mij als tekstschrijver troostvoedsel zijn voor mijn gemoed, is muziek dit voor hem als musicus.
“Doe mij maar Bach”, zeg ik. “Mattheus Passion, de aria ‘Erbarme dich’”. En de muziek raakt mijn hart onmiddellijk. Want zo mooi als Bach mededogen en genade met de lijdende mens kan uitdrukken, daar kunnen geen woorden tegenop. Zelfs niet van deze geweldige schrijvende dokters.
Marlies Mestrom

Slotcouplet. Ervaringen van een longarts.
Auteur: Sander de Hosson.
Uitgeverij: De Arbeiderspers ISBN 9789029523950

Echte dokters huilen ook.
Auteurs: Warner Prevoo in samenwerking met Karin Overmars.
Uitgeverij: Ambo Anthos ISBN 9789026343469

arrow-right arrow-down keyboard_arrow_down arrow-left plus-circle cross close search2 twitter2 facebook2 youtube2 linkedin2 envelope-o instagram2 menu play2 mobile2 users3 signal user whatsapp22 envelope-o2 quotes-left spinner2222 checkbox-checked checkbox-unchecked checkmark price-tag lightbulb_outline comment-square binoculars heart-o heart home bell building-o bullhorn star-o star truck magic-wand edit reply eye